Prof. Dr. Kemal BUHARALIOĞLU birbirini takip edecek iki dersin bu ilk bölümünde önemli bir otonomik refleks olan baroreseptör refleks mekanizmayı tartışıyor. Kardiyovasküler işlevlerin entegrasyonunu sağlayan bu mekanizmanın bileşenlerinden bahsediyor. Kan basıncında yükselme ve düşme senaryoları üzerinden barorefleks mekanizma bileşenlerinin verdiği tepkilerin nasıl farklılaştığını açıklıyor. Ders seçici alfa blokör ilaçlarla ilk doz senkopunun ve ortostatik hipotansiyonun nasıl ortaya çıktığının açıklanması ile son buluyor.
Bu derste Prof. Dr. Kemal BUHARALIOĞLU’nun değindiği noktalar ve genel ilkeler aşağıdadır:
1. İnsanoğlunun ayağa kalkması aslında çok ciddi bir fizyolojik strestir. Yerçekimine bağlı olarak kanın alt ekstremitelerde göllenmesi beyine giden kan akımını azaltabilir ve bayılmaya neden olabilir. Barorefleks mekanizma bunu önler.
2. Ortalama arter basıncını düzenleyen barorefleks mekanizma aorta yayının duvarında ve karotis sinüsde bulunan gerilim (streç) reseptörleri ile tetiklenir.
3. Ortalama arter basıncı iki parametre ile belirlenir: sistemik vasküler direnç ve kalp debisi. Bu parametrelerde ilaçlarla oluşan herhangi bir değişim “ikincil tepkiler”i ortaya çıkarır. İlacın etkilerine ikincil bu homeostatik yanıta baroreseptör refleks mekanizma aracılık eder.
4. Ortalama arter basıncı (oAB) yükseldiğinde baroreseptörlerden gelen artan uyarıları IX. (glossofaringeal) ve X. (vagus) kraniyal sinirler beyin sapındaki tractus solitarius'un çekirdeğine (NTS; nükleus traktus solitarius) taşır. NTS parasempatik sistemi aktive ederken sempatik sistemi inhibe eder. Bu şekilde kalbin atış hızı ve atım hacminin azalması ve eş zamanlı vazodilatasyon yükselen kan basıncını düşürür. Ancak barorefleks mekanizma hipertansiyon ile yükselen kan basıncı artışına karşı etkisizdir.
5. OAB ani bir düşüş olduğunda ise baroreseptörlerden NTS’ye giden uyarılar azalır. NTS bu kez parasempatik etkinliği inhibe ederken diğer yandan sempatik etkinliği aktive ederek düşen kan basıncını yükseltir. Hasta eğer alfa blokör ilaç kullanıyorsa sempatik aktivasyon ile ortaya çıkan periferik vazokonstriksiyon engelleneceği için ilk doz senkopu ortaya çıkabilir.
